Obowiązkowe transmisje posiedzeń komisji rady gminy. Politycy i samorządowcy sceptyczni

W środę odbyło się posiedzenie sejmowej podkomisji ds. finansów i ustroju samorządu terytorialnego, na której dyskutowano o pomyśle RPO dotyczącym wprowadzenia obowiązkowych transmisji i nagrywania posiedzeń komisji rady gminy oraz udostępniania tych nagrań w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy. Obecnie ten obowiązek dotyczy tylko sesji rady gminy.

Z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie Rzecznik wystąpił pod koniec ubiegłego roku. Jego zdaniem, obowiązek nagrywania posiedzeń komisji rady gminy i publicznego ich udostępniania przyczyni się do zwiększenia jawności działania organów władzy publicznej. Mieszkańcy będą mieli też łatwiejszy dostęp do informacji publicznej. 

Po wystąpieniu RPO pojawiły się głosy, by decyzję o udostępnieniu transmisji posiedzeń komisji rady gminy podejmował w zależności od potrzeb samorząd. Zdaniem Anny Białek z biura RPO takie rozwiązanie budzi wątpliwości Rzecznika. 

„Pozostawienie tej kwestii na poziomie samorządów do ich decyzji w zasadzie z naszej perspektywy, z perspektywy Rzecznika, prowadziłoby do pogłębienia takich różnic, które występują między różnymi regionami Polski”

– wyjaśniła. 

Jako pierwszy do słów przedstawicielki RPO odniósł się Adrian Pokrywczyński ze Związku Powiatów Polskich. Zdaniem eksperta transmisje online komisji rady gminy budzą wątpliwości zwłaszcza w kontekście Komisji Skarg Wniosków i Petycji, na której część spraw musi pozostać anonimowa.

„Co w takiej sytuacji – jak miałaby wyglądać procedura? Bo tu mamy problem na gruncie ochrony danych osobowych i danych wrażliwych” – dopytywał Pokrywczyński.

Sceptycznie do pomysłu transmisji komisji rady gminy odniósł się też Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. 

„Po pierwsze, obywatele mają mnóstwo różnych możliwości, jeżeli wykazują minimum chociaż aktywności do tego, żeby zapoznać się z działalnością zarówno komisji, jak i samej rady. Według mojej wiedzy (...) upowszechnienie obrad organów stanowiących nie wpłynęło na podniesienie aktywności obywatelskiej” – powiedział ekspert.

Zdaniem Wójcika dodatkowe transmisje będą oznaczać dla samorządów dodatkowy koszt i utrudnią przeprowadzenie posiedzeń poza siedzibą urzędu.

„To nie jest tak, że mamy wiele sal, na których jest system do transmisji. Po drugie, ktoś to musi obsługiwać ze strony technicznej, bo radni nie mają obowiązku posiadania wiedzy w tej sprawie. (...) Pomijam to, że trzeba też będzie kupić więcej urządzeń”

– mówił Wójcik apelując o pozostawienie tej decyzji w gestii samorządów.

Podobne zdanie wyraził zastępca dyrektora Departamentu Administracji Publicznej w MSWiA Szymon Wróbel, który ocenił, że decyzja o transmisji posiedzeń komisji rady gminy powinna należeć do samorządu.

„Biorąc pod uwagę pewne władztwo statutowe jednostek samorządu terytorialnego i to, że jednostki samorządu terytorialnego są uprawnione do decydowania i rozstrzygania o swoim ustroju (...), doszliśmy do takich konkluzji, że należałoby te kwestie zostawić jednostkom samorządu terytorialnego – gminom, powiatom i województwom do samodzielnej regulacji” – powiedział Wróbel.

Rozwiązanie skrytykował też Marcin Skonieczka, wiceszef sejmowej komisji samorządu terytorialnego. Według niego wprowadzenie zmian systemowych na podstawie kilku zgłoszeń to pomysł, który „idzie zbyt daleko”. 

„Moim zdaniem to rozwiązanie zabiłoby lokalną debatę, bo radni to nie są politycy, tak jak w Sejmie, gdzie są biegli w występach medialnych i dla nich jest różnica, czy występują przed kamerą, czy jednak rozmawiają w jakimś węższym gronie. I gdybyśmy wprowadzili ten obowiązek, to w moim przekonaniu jawność się zmniejszy, ponieważ te rozmowy się przeniosą poza komisje i najważniejsze decyzje będą podejmowane poza posiedzeniem” – wyjaśnił poseł.

Na trudności związane z transmisją posiedzeń komisji rady gminy zwrócił uwagę również poseł Marek Chmielewski. Jego zdaniem mogłoby to ograniczyć możliwość organizowania posiedzeń poza siedzibą urzędu i ograniczyć kontakt z mieszkańcami.

„Kiedy wprowadzono obowiązek rejestracji sesji na terenie gminy, w której pracowałem, zaprzestaliśmy jednej z najlepszych praktyk, czyli sesji wyjazdowych. (...) W momencie, kiedy wprowadzono obowiązek nagrywania sesji, niestety jakiekolwiek wyjazdowe posiedzenie odbywa się bardzo rzadko, bo przeniesienie całej infrastruktury jest praktycznie niemożliwe” – powiedział poseł.

Anna Białek z biura RPO wyjaśniła, że Rzecznik „analizując problemy kilku obywateli doszedł do wniosku, że problem ma charakter systemowy i dotyczy dostępu do informacji publicznej i realizacji konstytucyjnego prawa”. Odnosząc się do ochrony danych osobowych wskazała, że punktem odniesienia może być ustawa o dostępie do informacji publicznej.

„Ja rozumiem, że samorządy już obecnie mierzą się z tym, w jaki sposób poszanować i gwarantować prywatność. (...) Jesteśmy tego świadomi i wydaje mi się, że pewien standard już jest też przez samorządy wypracowywany i to nie jest tak, że wprowadzenie obecnie zmiany dotyczącej transmitowania posiedzeń komisji akurat w kontekście prywatności byłby jakimś wyłomem” – powiedziała.

W kwestiach finansowych dyrektor Białek zaznaczyła, że to ustawodawca powinien zdecydować, w jaki sposób finansować nowe rozwiązania. Odnosząc się natomiast do obaw części radnych dotyczących dyskomfortu związanego z transmisją online, podkreśliła, że obecność kamer sprzyja prowadzeniu bardziej profesjonalnej i merytorycznej dyskusji.

Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Udostępnianie informacji publicznych następuje w drodze wstępu na posiedzenia oraz udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych.