Raport: pandemia pogłębia stopień wykluczenia cyfrowego

Lockdown, a także pozostałe ograniczenia życia społecznego i gospodarczego wywołane pandemią, pogłębiły wykluczenie cyfrowe wybranych grup społecznych: seniorów, osób niepełnosprawnych i mieszkańców wsi. Spowodowały też, że wykluczenie ujawniło się w grupach uważanych za wolne od tego problemu, np. uczniów, studentów czy osób przenoszonych na pracę zdalną - stwierdza się w raporcie.

Pandemia pogłębiła skalę wykluczenia cyfrowego w Polsce. Do walki z tym zjawiskiem potrzebna jest szeroka współpraca ponad podziałami - wynika z opublikowanego w poniedziałek raportu Federacji Konsumentów na temat wykluczenia cyfrowego.

Federacja Konsumentów wskazuje, że podczas pandemii okazało się też, że w domach Polaków nie ma tyle komputerowego, aby dzieci mogły w pełni brać udział w nauczaniu zdalnym. W raporcie przytacza się szacunki, z których wynika, że konieczność współdzielenia komputerów z rodzeństwem i rodzicami dotyka co najmniej miliona uczniów. 50-70 tys. uczniów nie ma w domu żadnego komputera lub tabletu.

Według przytaczanych szacunków GUS komputer ma 83 proc. gospodarstw domowych w Polsce, problem braku sprzętu dotyczy zatem niemal 17 proc., czyli 2,13 mln gospodarstw. Przekłada się to na około 5,5 mln osób. Znacznie wyższy jest odsetek mających komputer wśród gospodarstw, w których są dzieci - 97,4 proc. Tam, gdzie dzieci nie ma, wskaźnik ten spada do ok. 75 proc.

Z danych GUS za 2019 r. wynika też, że z internetu nigdy nie korzystało ok. 4,5 mld Polaków, a najczęściej wymienianymi przyczynami braku dostępu sieci w domu jest brak takiej potrzeby - ponad dwie trzecie wskazań; brak odpowiednich umiejętności - nieco ponad połowa wskazań; zbyt wysokie koszty sprzętu - ponad 21 proc. i zbyt wysokie koszty dostępu - prawie 15 proc.

Raport przypomina, że rząd przekazał pieniądze na interwencyjny zakup sprzętu dla szkół, ale okazało się, że za mało, szczególnie w dużych miastach. Dofinansowanie w ramach programu na poziomie 100 tys. zł, np. w Warszawie, pozwoliło na zabezpieczenie zaledwie 0,3 proc. potrzeb, w Krakowie przełożyło się zaledwie na możliwość zakupu 120 tabletów.

Dlatego - jak przypomina się w raporcie - rząd zdecydował się na drugą odsłonę programu Zdalna Szkoła i rozdysponowanie następnych 180 mln zł. Kolejne 40 tys. komputerów ministerstwo edukacji wspólnie z NASK, planuje przekazać 1,6 tys. szkół działającym w programie Ogólnopolska Sieć Edukacyjna.

Z przytaczanych w raporcie opinii ekspertów wynika, że zmniejszenie wykluczenia cyfrowego będzie wymagało nakładów finansowych państwa. Rządy i sektor publiczny powinny odgrywać główną rolę w umożliwianiu dostępu do internetu i jego dostępności, zwłaszcza dla społeczności zmarginalizowanych.

Jako kolejną rekomendację wymienia się także rezygnację z wprowadzenia opłaty reprograficznej, która przekładałaby się na wzrost cen sprzętu. Jeśli urządzenia takie jak smartfony czy komputery zostaną objęte 3-6-procentową opłatą reprograficzną, to ich ceny wzrosną nawet o 300 zł i w efekcie Polacy będą ich kupowali mniej - podkreśla się w raporcie.

Ocenia się tam również, że wykluczenie cyfrowe stanowi problem na tyle wieloaspektowy, że jego rozwiązanie nie jest możliwe ani w wyniku działania samych centralnych programów i rozporządzeń rządu, ani zaangażowania samorządu. Samodzielnie nie wystarczą też nawet najlepsze inicjatywy NGO i zaangażowanie rynkowych graczy z obszaru ICT. Potrzeba wspólnych działań wszystkich interesariuszy.

Kluczowymi polami walki z wykluczeniem cyfrowym powinny być zwiększanie dostępu do sprzętu i do infrastruktury, zwłaszcza wśród rozumianych szeroko grup zagrożonych wykluczeniem, a także zwiększanie kompetencji cyfrowych Polaków. Zasadnicze znaczenie ma wspólne działania ponad podziałami politycznymi, ponieważ efektywne wykorzystanie ICT będzie kluczowe dla rozwoju gospodarczego Polski w nadchodzących dekadach - stwierdzono w raporcie.(PAP)

wkr/ joz/